حمل و نقل ریلی به عنوان یکی از شیوه‌های بنیادین حمل و نقل زمینی، از لحاظ تاریخی نقشی محوری در توسعه صنعتی و تجارت مدرن ایفا کرده است. این شیوه حمل و نقل، اهمیت خود را برای جابجایی حجم عظیمی از مسافر و بار در مسافت‌های زمینی حفظ کرده است. سیر تکاملی حمل و نقل ریلی از واگن‌های اولیه که توسط اسب بر روی ریل‌های چوبی کشیده می‌شدند تا سامانه‌های پیشرفته امروزی قطارهای سریع‌السیر و بارهای سنگین، بستری برای درک پیچیدگی "خدمات" معاصر در این حوزه فراهم می‌آورد. با وجود ظهور و پیشرفت‌های فناورانه در سایر مُدهای حمل و نقل مانند هوایی و جاده‌ای پیشرفته، حمل و نقل ریلی همچنان مزایای منحصر به فردی از جمله ظرفیت بالا برای حمل بار فله و بهره‌وری انرژی برای بارهای خاص و مسافت‌های معین را داراست. این ویژگی‌ها، حمل و نقل ریلی را برای کارکردهای اقتصادی خاص، نظیر زنجیره‌های تأمین صنایع استخراجی و سنگین، به گزینه‌ای بی‌بدیل تبدیل کرده است. اهمیت تاریخی این شیوه، که در به آن اشاره شده، صرفاً یک واقعیت گذشته نیست، بلکه نشان‌دهنده یک مسیر طولانی از وابستگی و انطباق است که بر انعطاف‌پذیری آن تأکید دارد. سرمایه‌گذاری و تمرکز مستمر بر توسعه ریلی، همانطور که در برنامه‌های توسعه ملی مشهود است، این اهمیت پایدار را بیش از پیش آشکار می‌سازد. در واقع، اصول فیزیکی بنیادین حمل و نقل ریلی، مانند اصطکاک پایین حرکت چرخ فولادی بر روی ریل فولادی، کارایی ذاتی را به آن بخشیده که فناوری‌های نوین در سایر مُدها نتوانسته‌اند به طور کامل در تمامی کاربردها جایگزین آن شوند. این پایداری و اهمیت مداوم، درک عمیق "خدمات" ارائه شده توسط این صنعت را ضروری می‌سازد.

خدمات حمل و نقل ریلی در بنیادین‌ترین تعریف خود، مجموعه‌ای از فعالیت‌ها و سامانه‌هایی را در بر می‌گیرد که برای جابجایی مسافران و یا بار با استفاده از وسایل نقلیه‌ای که بر روی خطوط یا مسیرهای ریلی اختصاصی حرکت می‌کنند، طراحی شده‌اند. این تعریف اولیه که بر حرکت فیزیکی تمرکز دارد، تنها بخشی از تصویر را نشان می‌دهد. خدمات ریلی مدرن، فراتر از عمل صرف انتقال، مجموعه‌ای از کارکردهای لجستیکی، اداری و ارزش افزوده را یکپارچه می‌سازد. این خدمات شامل برنامه‌ریزی، زمان‌بندی، بارگیری و تخلیه، جابجایی بار، انجام امور گمرکی (در سطح بین‌المللی)، رهگیری محموله و هماهنگی‌های بین وجهی است. جنبه "خدمت" در این تعریف، بر وجود یک رابطه مشتری-ارائه‌دهنده دلالت دارد، خواه مشتری یک مسافر حقیقی باشد یا یک شرکت بزرگ فرستنده بار. بنابراین، جزء "خدمت" نشان‌دهنده تغییر از تمرکز صرفاً عملیاتی به رویکردی مشتری‌محور و بازارگرا است. فهرست خدمات خاصی مانند "انجام امورات مربوط به ردگیری واگن‌ها" و "توزیع کالا در مقصد نهایی" بیانگر حرکتی فراتر از صرفاً راه‌اندازی قطارها است. اینها خدمات ارزش افزوده‌ای هستند که برای پاسخگویی به نیازهای فرستندگان کالا جهت رؤیت‌پذیری و اتصال به آخرین حلقه زنجیره (حتی اگر توسط سایر مُدها تسهیل شود) طراحی شده‌اند. این امر نشان‌دهنده تکامل صنعت ریلی برای رقابت مؤثرتر با سایر مُدها، به‌ویژه حمل‌ونقل جاده‌ای است که اغلب در خدمات مشتری و انعطاف‌پذیری برتری دارد.

علاوه بر این، تعریف "خدمات حمل و نقل ریلی" ذاتاً با سطح یکپارچگی و پیچیدگی شبکه ریلی و نهادهای مدیریتی آن مرتبط است. یک خط ریلی ابتدایی ممکن است تنها حمل پایه را ارائه دهد. در مقابل، یک سامانه توسعه‌یافته، همانطور که از خدماتی مانند "اخذ مجوز حمل و نقل از سازمان حمل و نقل ریلی" و "انجام امورات گمرکی" برمی‌آید، نشان‌دهنده یک محیط نظارتی و عملیاتی پیچیده است. توانایی ارائه خدمات پیشرفته به سرمایه‌گذاری در فناوری (مثلاً برای ردیابی)، هماهنگی بین سازمانی (گمرک) و پرسنل ماهر بستگی دارد. در نتیجه، خدمات ارائه شده، بازتاب مستقیمی از بلوغ و یکپارچگی کل اکوسیستم ریلی است.